liều kế cá nhân, kiểm soát an toàn bức xạ hạt nhân và các giá trị kinh tế. - Phần 1

Xin chào quý vị và các bạn.
Chúng tôi đã có trên 7 năm hoạt động trong lĩnh vực  an toàn bức xạ.

Vậy thì những công việc mà các đơn vị, công ty có sử dụng các nguồn phóng xạ, máy phát tia X, máy gia tốc...họ phải thực hiện những công việc gì liên quan đến an toàn bức xạ.

Phải nói rằng nếu để một người chưa từng làm việc trong lĩnh vực này ở tại cơ sở mà thực hiện tất cả các thủ tục hành chính, pháp lý liên quan đến an toàn bức xạ và để tránh những sai sót dẫn đến bị sử phạt bởi cơ quan chức năng như: Cục ATBXHN, sở KHCN địa phương, công an môi trường,...Thì là một việc không hề đơn giản và dễ dàng chút nào.

Trong phần 1 của các bài viết liên quan tôi xin giới thiệu khát quát một số khái niệm cơ bản và chuyên sâu một chút về các nguồn  bức xạ cũng như giá trị kinh tế trong ứng dụng và biện pháp dùng liều kế để kiểm soát an toàn.

Khái niệm cơ bản và chuyên sâu một chút về các nguồn  bức xạ: để tóm gọi nó là cái gì trong một vài câu ngắn thì khó có thể giúp cho quý bị hiểu và cảm nhận hết. Thực tế nguồn bức xạ là một vật có thể phát ra các tia bức xạ, có các loại: tia X, tia gamma (đây là 2 dạng photon có năng lượng cao, bước sóng tia gamma ngắn hơn), tia beta(bản chất là các nguồn phóng xạ nó giải phóng electron - gọi là tia beta), tia alpha (đó là các hạt khí heli do các hạt nhân phân rã ra), tia neutron.

Giá trị kinh tế trong ứng dụng: quả thực trong công nghiệp thì việc ứng dụng các nguồn năng lượng trên là rất có giá trị kinh tế, bởi vì không có nó thì không biết dùng biện pháp nào khác. Các ví dụ:
- Để soi kiểm tra thiết kế và lỗi của một bo mạch điện tử thì người ta thường dùng tia X để xuyên qua bo mạch điện tử đó và thiết bị cho một bản scan bên trong bo mạch ấy.
- Để đo độ dày của giấy người ta dùng tia beta cho xuyên qua tấm giấy.
- Để đo mức klinker trong các tháp tiền nung của nhà máy xi măng người ta dùng tia gamma cho xuyên qua nó.
- Để phân tích trong đá vôi, đất sét trên băng chuyền có tỷ lệ % các nguyên tố hóa học là bao nhiêu người ta dùng nguồn neutron bắn vào sau đó phân tích tia gamma thứ cấp do nó gây ra.
- Để soi các container hàng xuất nhập khẩu có đúng chủng loại hay có ma túy, hàng cấm,...người ta dùng máy gia tốc (nó phát tia X).
- Để soi lên người mang hành lý sách tay lên máy bay có mang súng, dao ...vũ khí hay không người ta cũng dùng tia X.
...
Biện pháp dùng liều kế để kiểm soát an toàn: thực ra kết quả đọc liều nó chỉ mang tính tương đối, thực sự nó là một giải pháp khoa học tương đối chính xác. Liều kế cá nhân dùng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của việc sử dụng các nguồn bức xạ nói trên. Nó chỉ là một miếng nhựa chứa trong nó một chất nhiệt phát quang, đây là một loại chất khi chiếu cường độ và theo thời gian bởi các nguồn bức xạ thì sau đó khi nung nó lên, cường độ phát quang của nó sẽ phản ánh liều hiệu dụng của cá nhân đeo liều kế tương đối chính xác.

Tôi sẽ tiếp tục vấn đề này ở phần 2,3,4...